W 2025 roku obchodzimy stulecie podpisania historycznego Protokołu Genewskiego – pierwszego międzynarodowego dokumentu zakazującego użycia broni chemicznej i biologicznej w konfliktach zbrojnych. Wydarzenie to zyskało szczególny wymiar, ponieważ jego rocznica przypada w roku, który ustanowiony został Rokiem Generała Kazimierza Sosnkowskiego – jednego z najwybitniejszych Polskich dowódców i mężów stanu.
To właśnie generał Sosnkowski, jako przewodniczący polskiej delegacji podczas konferencji genewskiej w 1925 roku, odegrał kluczową rolę w doprowadzeniu do rozszerzenia zakazu użycia broni chemicznej o broń bakteriologiczną. Pomimo, że początkowo projekt dokumentu skupiał się wyłącznie na środkach chemicznych, to dzięki zdecydowanej i merytorycznej interwencji generała Sosnkowskiego temat broni biologicznej został wprowadzony do porządku obrad.
W swoim przemówieniu generał nie tylko przypomniał o zagrożeniach, jakie niesie za sobą militarne wykorzystanie osiągnięć mikrobiologii, ale przedstawił logiczne i humanitarne argumenty za wprowadzeniem zakazu. Przestrzegał, że środki bakteriologiczne mogą być używane w sposób ukryty, są tanie w produkcji i trudne do kontrolowania. Wskazywał, że ich skutki mogą wykraczać daleko poza pole walki, dotykając całe populacje cywilne, zwierzęta i środowisko naturalne.
To dzięki jego inicjatywie i determinacji propozycja polskiej delegacji została ostatecznie przyjęta. W odpowiedzi na tę postawę delegaci wielu krajów, w tym Stanów Zjednoczonych, Francji, Chin czy Rumunii, wyrazili uznanie i wsparcie dla polskiej inicjatywy. Konferencja zakończyła się przyjęciem Protokołu, który na stałe wpisał się w historię prawa międzynarodowego.
Dziś, sto lat później, gdy nadal toczą się debaty o zagrożeniach związanych z bronią biologiczną, warto przypomnieć, że to właśnie Polska – za sprawą generała Sosnkowskiego – była pionierem działań na rzecz ich zakazania. Mimo, że historia rzadko poświęca mu należne miejsce, wkład generała w ustanowienie tych fundamentalnych zasad pozostaje jednym z największych, choć często zapomnianych osiągnięć polskiej dyplomacji XX wieku.
